انواع اسید اچ یا اسید فسفریک برای ایجاد سطح نامنظم بر روی مینای دندان استفاده می شود. این ژل برای اولین بار در سال 1955 توسط بونوکور وارد دنیای تجهیزات دندانپزشکی شد. این اسید اچ با ایجاد حفره هایی در سطح دندان سبب می شود تا کامپوزیت رزین ها به سطح دندان بهتر بچسبند. از دیگر کاربردهای این اسید می توان به کاربردهای زیبایی وچسباندن نگین به دندان اشاره کرد.
پوسیده شدن دندان یکی از عوامل مهم مراجعه به دندانپزشکان به شمار می رود. در طی این سالیان مطالعات زیادی صورت گرفته که علاوه بر دوام زیاد، کم هزینه و قابل دسترس باشد. دندانپزشکان با بهره گیری از روش های ترمیم علاوه بر زیبایی سعی بر بازسازی دندان داشته اند. در ادامه همراه ما باشید تا شما را با انواع اسید اچ، کاربردها و نحوه استفاده از آن اشنا نماییم.
اسید اچ چیست؟
اسید اچ یا Acid etchant نوعی ژل است که دارای اسید فسفریک با غلظت های ۱۵٪ ، ۳۴٪ یا ۳۷٪ هستند که غلظت 37% رایجترین غلظت موجود در بازار تجهیزات دندانپزشکی است. به طور کلی اسید اچ سبب ایجاد فضاهای میکروسکوپی یا ایجاد زبری در سطح دندان می شود که هنگامی که باندینگ و یا چسب بر روی آن قرار می گیرد به روند اتصال کمک می کند. هنگام خشک کردن سطحی که اچ قرار دارد به رنگ سفید گچی یا مات بر روی دندان ایجاد می شود. این نوع اسید باعث پاک شدن آلودگی سطح هم می شود و به مرطوب بودن مینای دندان هم کمک می کند.
در واقع وجود اسید اچ در دندانپزشکی باعث افزایش سطح حفره، گیره کامپوزیت رزین ها و در نهایت باعث بهبود هماهنگی لبه ای ترمیم می شود. همین طور اسید اچ باعث افزایش مقاومت نسبت به پوسیدگی های در حال پیشرفت در مینا و سمان هم می شود.
یکی از مواردی که در خرید اسید اچ باید در نظر بگیریم وسیکوزیته است که باید ویسکوزیته مناسبی داشته باشد که روش استفاده دقیق آن را تسهیل می‌کند، اما همچنین مهم است که در جایی که آن را تزریق کرده‌ایم باقی بماند، بنابراین، یک ویژگی ضروری که باید در زمان انتخاب محصول به دنبال آن باشیم، تیکسوتروپی است. این خاصیتی است که به آن اجازه می دهد زمانی که می خواهیم آن را تزریق کنیم جریان پیدا کند و چسبناک تر شود و از سطح دندان خارج نشود.
کاربرد ژل اسید اچ چیست؟
همانطور که در مطالب بالا گفته شد انواع اسید اچ برای از بین بردن مینای دندان و ایجاد حفره در آن استفاده می شود تا بازدهی چسب را افزایش دهد. زمان تقریبی استفاده از این اسید 15 ثانیه است اما در برخی محصولات در توضیحات آن زمانی بین 20 الی 30 ثانیه را در نظر می گیرند. البته توجه داشته باشید که ماندن بیش از اندازه این اسید بر روی دندان نه تنها نتیجه مثبتی ندارد بلکه با افزایش زبری و کاهش استحکام چسب می شود.
ایجاد حفره های 2 تا 2.5 میکرومتر برای اچ کردن مجاز بوده و اچ کردن عمیق تر سبب ایجاد پیوند ضعیفی بین دندان و مواد کامپوزیت می شود و در برخی موارد باعث حساسیت دندان خواهد شد. البته برای جلوگیری از ایجاد حساسیت بعد از اچ کردن و قبل از باندینگ، برخی دندانپزشکان از محلول های ضد حساسیت استفاده می کنند.
در گذشته این زمان به یک دقیقه هم می رسید اما در حال حاظر این زمان به شدت کاهش پیدا کرده و حتی برخی دندانپزشکان اصلا از این روش استفاده نمی کنند. اخیراً مواد باندینگ تولید می شوند که خودشان عملیات اچ کردن را به صورت خودکار انجام می دهند.
از دیگر کاربردهای این ژل می توان به فراهم سازی مینای دندان جهت پر کردن کامپوزیت، باند، براکت های ارتودنسی و دیگر موارد اشاره کرد. همچنین از آن برای چسبندگی سطحی و چسباندن کامپوزیت به سطح دندان و یا حتی چسباندن نگین به دندان استفاده می شود.
مزایای استفاده از اسید اچ:
- دارای قابلیت شستشوی سریع و آسان با اسپری آب
- باقی نماندن مواد ارتقاء استحکام باندینگ میان مواد ترمیمی و دندان
- قابلیت از میان برداشتن لایه اسمیر حاوی پلیمرهایی که با زیست سازگاری دارند
- فاقد هر گونه عوارض به دلیل داشتن قوام ایده آل
- امکان دسترسی به نواحی که دسترسی به آن دشوار است.
معایب استفاده از اسید اچ:
به دلیل وجود فسفریک اسید و خاصیت اسیدی آن، دندانپزشک باید مراقب باشد تا این اسید به چشم و یا پوست بیمار برخورد نکند زیرا ممکن است به چشم نفوذ کرده و آسیب وارد نماید، از جمله نشانه های سوختگی شیمیایی چشم می توان به درد چشم، قرمزی، سوزش، ناتوانی در باز نگه داشتن پلک، تورم پلک و ایجاد تاری در دید اشاره کرد.
اگر این ماده با چشم شما برخورد کرد سریعا باید چشم را به مدت حداقل ده دقیقه با آب بشویید. حتما برای این کار از مواد شوینده چشم استفاده کنید اگر هم در دسترس نبود آب خالی کفایت می کند. مخلوط شدن اسید با آب سبب رقیق شدن آن شده و سبب می شود آسب وارده به شدت کاهش یابد.
انواع اسید اچ:
- انواع اسید اچ به صورت مایع و یا ژل هستند که هر دو می توانند داخل سرنگ و یا قوطی قرار بگیرند.
- جنس این اسیدها از فسفریک یا هیدروفلوریک است که جهت اچ کردن مینا از اسید فسفریک و جهت اچ کردن عاج از اسید هیدروفلوریک استفاده می شود. غلظت اسید فسفریک به صورت تجاری بین 30 تا 40 درصد است که رایج ترین آن 37 درصد است. غلظت هیدروفلوریک بین 5 تا 10 درصد است.
درصد غلظت بسته به فسفریک یا هیدروفلوئوریک بودن آن متفاوت است. اسید فسفریک به صورت تجاری در غلظت هایی بین ۳۰ تا ۴۰ درصد موجود بوده که رایج ترین آن ۳۷ درصد می باشد. هیدروفلوریک اسید معمولاً در غلظت هایی بین ۵% تا ۱۰% استفاده می شود.
نحوه نگهداری از اسید اچ:
برای نگهداری از این ژل حتماً موارد زیر را رعایت کنید:
- قراردادن آن دور از تابش خورشید
- نگهداری از آن در دمای ۲۳ درجه سانتی‌گراد
- بستن بلافاصله درب بسته پس از هر بار مصرف
چه زمانی نمی‌توان از acid etch استفاده کرد؟
- استفاده در کودکان، بیماران با نیازهای ویژه و افراد مسن ممکن است دشوار باشد زیرا دستیابی به کنترل خوب رطوبت احتمالا غیرممکن باشد.
- در بیمارانی که کنترل عالی رطوبت امکان پذیر نیست، نباید استفاده شود.
- در طول معالجه بیمارانی که نمی توانند قرارهای وقت گیر را تحمل یا تسهیل کنند، نباید استفاده شود.
منبع:
- ۰۲/۰۲/۰۷